Deniz iş hukuku, gemi adamlarının haklarını ve onların işverenlerinin yükümlülüklerini düzenleyen bir dizi yasa ve düzenlemeyi içeren kurallar bütünüdür. Denizde çalışma hayatı kendi gereklerine göre özel düzenlemelere ihtiyaç duyan bir alandır. Nitekim 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun ortaya çıkması aşamasında, denizde yapılan işlerin ağır nitelikte olması, çalışanların karadan uzakta faaliyet göstermesi, denizdeki çalışma koşullarının farklı nitelikte olması ve karadaki çalışma şartlarıyla kıyaslandığında daha riskli olması gibi hususlarının etkili olduğu belirtilmiştir. Bir diğer deyişle bu sebeplerle gemi adamlarının özel düzenlemelere ihtiyacı olduğu görüşü hasıl olmuştur. Lakin Deniz İş Kanunu’nun 29 Nisan 1967’de Resmî Gazetede yayımlanmasının üzerinden oldukça zaman geçmiştir. Bu sebeple de ilgili düzenlemeler yaşanan gelişmelerin gerisinde kalmıştır ve ihtiyaçlara cevap veremeyecek duruma gelmiştir. Bu hususa ilişkin olarak DEHUKAM ilgili mevzuatın geliştirilmesine yönelik araştırmalar yapmakta ve bu konuyla ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile görüş alışverişlerinde bulunmaktadır.

1- Deniz İş Hukuku

Uluslararası Taşımacılık İşleri Federasyonu son dönemde gemi adamlarının sıklıkla maruz kaldığı yorgunluk, bitkinlik, gemi sahipleri tarafından maksimum mesai saatlerinin ötesinde çalıştırılmaları, yeterli dinlenme sürelerinin olmayışı, yeterli eğitimleri olmamalarına karşın ek görevler verilmesi, endişe verici oranda yaşanan depresyon, anksiyete, iş yerinde maruz kaldıkları şiddet, yolculukların gereğinden fazla uzatılması, çatışma bölgelerinde, çatışma sonrası ülkelerde veya başka türlü yüksek riskli ülkelerde faaliyet gösterilerek kendilerinin riske atılması gibi gemi insanlarının çalışma koşullarıyla yakinen ilişkin hususlara yönelik çalışmalar yürütmektedir. DEHUKAM yaklaşık 140.000 Türk gemi adamının hukuki problemlerine çözümler geliştirilmesi konularında çalışmalar yürütmektedir.

2- Gemi İnsanlarının Çalışma Koşulları

Gemi insanlarının çalışma koşulları sıklıkla dikkat çekmekte, konuyla ilgili yönetmelik ve beyanların sadece hukuki metin olarak değil, gemide bulunan kişilerin güvenli ve sağlıklı bir şekilde yaşamalarını, onur ve refahlarını sağlayacak koşullarda çalışmalarını sağlamak amacıyla da mevcut olması gerekmektedir. Bu noktada çalışma koşullarına ilişkin düzenlemeler içeren Uluslararası Çalışma Örgütü 155 No’lu İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme, Denizcilik Çalışma Sözleşmesi, Denizde İnsan Hakları Cenevre Bildirgesi hükümlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu noktada DEHUKAM gemi adamlarının çalışma koşulları konusuna ayrı bir önem göstermekte, ilgili mevzuata yönelik hukuki analiz gerçekleştirmekte ve bu alanda proje yürütülmesine yönelik adımlar atmaktadır.