Deniz sigortacılığı, hukuk sistemlerinde sigortacılığın temelini oluşturmaktadır. Deniz sigortacılığı uzun bir süre sözleşme hukuku temelinde uygulanmış; 20. yüzyıl ile birlikte çeşitli ihtiyaç ve nedenlerle hukuki düzenlemelere konu edilmeye başlanmıştır. Deniz rizikoları, özellikleri ve nitelikleri gereği diğer sigorta türlerinden daha farklı bir hukuki yapıya ve düzenlemelere tabi tutulmayı gerektirmektedir. Ayrıca günümüzde uluslararası ticaret payında deniz ticaretinin sahip olduğu rol ve ağırlık, deniz sigortalarının ve bu alandaki gelişmelerin ve çalışmaların takip edilmesini gerekli kılmaktadır. Türk hukukunda uluslararası yaygın uygulamanın aksine deniz sigortaları, diğer sigorta türlerine ilişkin genel hükümlerden muaf tutulmamıştır. Bu nedenle, DEHUKAM’ın deniz sigortalarına özgü yasal gereklilikleri incelemek ve uygulayıcılar ile sektör paydaşlarına öneride bulunmak üzere çalışmaları yapması ve uluslararası güncel gelişmeleri takip etmesi önem arz etmektedir.

1- Yat Sigortaları

Yat sigortaları, gezinti amaçlı tekne ve yatların başına gelebilecek kazalar ile bu kazalar sonucu üçüncü kişilere karşı doğabilecek hukuki sorumlulukları ve savunma masraflarını güvence altına alan bir sigorta türüdür. Bu sigortalar, sadece teknenin makina, bot, aygıt veya donanımlarını koruma altına almakla kalmamakta; aynı zamanda yangın, korsanlık, hırsızlık, deniz araçlarının çarpışması, doğal afetler, çevre kirliliği, teknede meydana gelebilecek patlamalar ve benzeri pek çok risk kapsamında koruma sağlamaktadır. Türkiye’de yat sigortalarının hukuki altyapısını, Tekne Sigortası Genel Şartları ile uluslararası düzeyde yaygın olarak kullanılan Enstitü Yat Klozları oluşturmaktadır. Bu sigorta türü, deniz ticaretinde olduğu kadar deniz turizmi sektöründe de büyük bir öneme sahiptir. Yat turizminin artan ekonomik payı ve Türkiye’nin jeopolitik konumu, yat sigortalarının kapsamının ve işleyişinin hukuki ve ekonomik boyutlarının daha fazla araştırılmasını ve geliştirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda DEHUKAM bünyesinde, Türk hukukunun uluslararası normlarla uyumlu hale getirilmesine katkı sağlaması amacıyla yat sigortalarına özgü hukuki düzenlemelerin ve uygulamaların incelenmesi; yat sigortaları alanında yaşanan uyuşmazlıklara, çevre koruma yükümlülüklerine, uluslararası deniz sigortası rejimlerinin uygulanabilirliğine ve deniz turizmine ilişkin akademik çalışmalar, proje ve danışmanlık faaliyetleri yürütülmesi önem arz etmektedir.

2- Tekne, Yük ve Savaş Sigortaları

Tekne sigortası, ticari amaçlarla yük veya yolcu taşımacılığında kullanılan teknelerde, kaza sonucu ortaya çıkabilecek zararları ve bu zararlar nedeniyle üçüncü kişilere karşı doğabilecek hukuki sorumlulukları güvence altına alan bir sigorta türüdür. Bu sigorta türü, aynı zamanda oluşabilecek hukuki himaye masraflarını da kapsamaktadır. Tekne sigortaları, deniz ticaretinin sürdürülebilirliğini sağlamak açısından önemli bir güvence mekanizmasıdır. Yük sigortası, ticari bir değeri olan menkul kıymetlerin veya malların taşınması sırasında meydana gelebilecek kayıp ya da hasar risklerini teminat altına alır. Taşımacılık sektöründe lojistik süreçlerin artan önemi, yük sigortalarının hem yerel hem de uluslararası düzeyde kritik bir role sahip olmasını sağlamaktadır. Savaş sigortası ise, tekne ve yük sigortalarında teminat kapsamı dışında tutulan savaş, savaş benzeri operasyon, istila, ayaklanma, isyan, grev, devrim, askeri darbe, terör gibi savaş risklerinden doğan kayıpları karşılamayı amaçlayan özel bir sigorta türüdür. Bu sigortalar, taşıdığı yüksek risk ve öngörülemezlik nedeniyle diğer sigorta poliçelerinden ayrı bir rejime tabidir ve genellikle ek primlerle düzenlenir. Uluslararası ticarette deniz taşımacılığının sahip olduğu önem ile deniz risklerinin çeşitliliği ve ağırlığı göz önüne alındığında, bu sigorta türlerinin kapsamlarının hukuki ve ekonomik boyutlarıyla ele alınması büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, DEHUKAM’ın, Türk Hukuku’nda deniz ve savaş risklerine karşı tekne, yük ve savaş sigortalarına ilişkin düzenlemeleri inceleyerek uluslararası standartlara uyum sağlanmasına yönelik akademik çalışmalar, proje ve danışmanlık faaliyetleri yürütmesi önem arz etmektedir.

3- P&I Sigortaları

Protection & Indemnity (P&I), diğer adıyla kulüp sigortaları, tekne veya gemi donatanlarının üçüncü kişilere, çevreye, personellerine ve taşınması halinde yüklere karşı doğabilecek hukuki sorumlulukları ile bu kapsamda ödenmesi gereken hukuki savunma masraflarını teminat altına alan bir sigorta türüdür. P&I sigortası, gemi adamlarının yurda iadesi ve ikame masraflarından rotadan sapma veya liman masraflarına, can kurtarma faaliyetlerinden enkaz kaldırma ya da karantina masraflarına kadar geniş bir teminat elde etme imkânı sağlamaktadır. Sigortacılık tarihinin en eski ve en kapsamlı sigorta türlerinden biri olan P&I sigortaları, deniz taşımacılığı sektörünün güvenliğini ve sürdürülebilirliğini sağlamada önemli bir rol oynamaktadır. DEHUKAM’ın P&I sigortalarının hukuki altyapısını inceleyerek uluslararası standartlarla uyumlu düzenlemeler geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütmesi büyük önem arz etmektedir. Ayrıca, P&I sigortası kapsamında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü, çevre koruma sorumluluklarının değerlendirilmesi ve bu sigorta türünün Türkiye’deki gelişiminin desteklenmesi için politika önerileri geliştirilmesi DEHUKAM’ın bu alanda yapabileceği katkılar arasında yer almaktadır.